Nazim Hikmət
YAŞAMAĞA DAİR
1
Yaşamaq zarafat deyil,
Böyük bir ciddiyyətlə yaşayacaqsan,
Bir sincab kimi məsələn,
Yəni yaşamağın xaricində heç nə gözləmədən,
Yəni bütün işin gücün yaşamaq olacaq.
Yaşamağı ciddi qəbul edəcəksən,
Yəni o dərəcədə, o qədər ki,
Məsələn qolları bağlı arxadan, belin divara söykəmisən,
Yaxud iri gözlüklərin,
Ağ köynəyinlə bir laboratoriyada
İnsanlar üçün ölə biləcəksən,
Həm də heç üzünü görmədiyin insanlar üçün,
Həm də səni heç kim buna məcbur etməyib,
Həm də ən gözəl, ən gerçək şeyin
Yaşamaq olduğunu bildiyin bir anda.
Yəni o qədər ciddi qəbul edəcəksən ki, yaşamağı,
Yetmiş yaşında da məsələn zeytun ağacı əkəcəksən,
Həmə də eləcə uşaqlara qalar düşüncəsi ilə yox,
Ölməkdən qorxduğun halda ölümə inanmadığın üçün,
Yaşamaq ağır gəldiyinə görə.
1947
2
deyək ki, ağır əməliyyata girəcək bir xəstəyik,
yəni bəyaz masadan
bir daha qalxa bilməmək ehtimalımiız da var.
Hiss etməmək mümkün olmasa da bir az tez getməyin kədərini
Biz yenə də güləcəyik danışılan bir Bəktaşi lətifəsinə,
Yağış yağırmı deyə baxacağıq pəncərədən,
Yaxud da səbrsizliklə gözləyəcəyik
Son xəbərləri
Deyək ki, uğrunda döyüşməyə dəyən nələr üçünsə,
Deyək ki, cəbhədəyik
Elə orda ilk hücumda, elə o gün
Üzü qoyulu yıxılıb ölmək də mümkün.
Qəribə bir hisslə biləcəyik bunu,
Fəqət yenə də yenə də düşünəcəyik
Bəlkə də illərlə davam edəcək bu savaşın sonunu.
Deyək ki, hbsdəyik,
Yaşımız da təqribən əllidir,
Hələ var açılmağına on səkkiz il dəmir qapının
Yenə də çöl - bayırla birlikdə yaşayacağıq,
İnsanları, heyvanları, davası və ruzgarı ilə
Yəni divarın arxasındakı çöl - bayırla.
Yəni, necə və harda olursaq olaq
Heç ölməyəcəkmiş kimi yaşanacaq...
1948
3
Bu dünya soyuyacaq,
Ulduzların arasında bir ulduz,
Həm də ən balacalarından,
Mavi qədifeyidə bir işıq zərrəsi yəni,
Yəni bu qoca dünyamız.
Bu dünya soyuyacaq bir gün,
Hətta bir buz parçası
Yaxud ölü bir bulud kimi də yox,
Boş bir qoz kimi yuvarlanacaq
Zülmət qaranlıqda ucsuz - bucaqsız.
İndidən duyulacaq ağrısı bunun,
Hiss olunacaq kədəri indidən.
Beləcə seviləcək bu dünya
«Yahadım» - deyə bilmək üçün...
BİR AYRILIQ HEKAYƏSİ
Kişi qadına dedi ki:
- səni sevirəm,
ancaq necə,
ovuclarımda şüşə bir əşya kimi qəlbimi sıxıb
barmaqlarımı qanadaraq
sındırırmışcasına
dəli olurmuşcasına...
Kişi qadına dedi ki:
- Səni sevirəm,
amma necə,
kilometrlərlə dərin, kilometrlərlə dümdüz,
yüzdə yüz, yüzdə min beş yüz
yüzdə hüdudsuz dəfə yüz...
Qadın kişiyə dedi ki:
- Baxdım
dodağımla, ürəyimlə, başımla,
sevərək, qorxaraq, əyilərək,
dodağına, ürəyinə, başına
indi nə deyirəmsə
hamısını qaranlıqda bir pıçıltı kimi sən öyrətmisən mənə...
və mən artıq
bilirəm:
torpağın -
üzü günəşli bir ana kimi -
sonbeşiyini, ən gözəl uşağını əmizdirdiyini...
fəqət neyləyim
saçlarım dolaşıb
ölməkdə olan barmaqlarıma
başımı xilas etməyim
mümkün
deyil!
Sən
Addımlamalısan,
Yeni doğulan bir uşağın
Gözlərinə baxaraq...
Sən
Addımlamalısan
Məni tərk edərək...
Qadın susdu...
Qucaqlaşdılar.
Bir kitab düşdü əllərindən yerə...
Örtüldü bir pəncərə...
UYGULAYAN: O.HACIMUSALI
DOSTLUK
Biz haber etmeden haberimizi alırsın,
yedi yıllık yoldan kuş kanadıyla gelirsin.
Gözümüzün dilinden anlar,
elimizin sırrını bilirsin.
Namuslu bir kitap gibi güler,
alnımızın terini silersin.
O gider, bu gider, şu gider,
dostluk, sen yanı başımızda kalırsın
MAVİ LİMAN
Çok yorgunum, beni bekleme kaptan.
Seyir defterini başkası yazsın.
Çınarlı, kubbeli, mavi bir liman.
Beni o limana çıkaramazsın...
NASILSIN
İyi günlerimde çok eller uzanır ellerime,
Resmimi, suratımı baş köşeye asarlar...
Fakat demir kapıların her kapanışında üzerime,
Ardında taş duvarların her kaldığım zaman,
Ne arayan beni, ne soran...
Eeeehh, daha iyi be, bunun böyle olduğu...
Minnetim ve borçluluğum yalnız sana kalsın.
İyi günlerimde benim unuttuğum insan eli
Nasılsın?...
SESİMİZ
Çeneni avuçlarının içine alıp,
duvara dalıp
kalma! .
Çeneni avuçlarının içine alma! .
Kalk!
Pencereye gel!
Bak!
Dışarda gece bir cenup denizi gibi güzel,
çarpıyor pencerene dalgaları..
Gel!
Dinle havaları:
havalar seslerin yoludur,
havalar seslerle doludur:
toprağın, suyun, yıldızların
ve bizim seslerimizle...
Pencereye gel!
Havaları dinle bir:
Sesimiz yanındadır,
sesimiz seninledir...