Firuz MUSTAFA
ALIN YAZISI (Hekayə)

 
Dəniz lap yaxınlıqda idi. Xəstəxananın pəncərəsi sonsuzluğa uzanan maviliyə açılırdı. Bu maviliyin, sonsuzluğun sakitliyinə arabir gəmilərin fit səsi nəsə canlı bir hənir, doğma bir nəfəs gətirirdi. Həmid xəstəxanaya gələn gündən dənizin əsib-coşduğunu, dalğaların sahilə can atdığını görməmişdi. Yayın lalə vaxtı olduğundan il boyu cövlan edən külək də sanki harayasa – dənizin, maviliyin o tayına çəkilib getmişdi. Axşamlar sakit sulardan, çəhrayı kəlağayı kimi sahilə sərilmiş qum laylarından duzlu nəmişlik qoxusu gəlirdi.
Dənizə tamaşa eləmək onu bezdirmişdi. Arabir baxışları uzaqdan boy verib qalxan, iri qayığa bənzəyən uzunsov adaya sancılıb qalırdı. Suların ilıq qoynunda mürgüləyən o boz, tənha ada bəlkə də uzunsov yox, dairəvi idi. Amma buradan adanın o biri üzü görünmürdü... Ada  adi qayığa da oxşayırdı, timsaha da, həttaböyrü üstə yıxılmış nəhəng kötüyə də. Həmidlə eyni palatada, qonşu çarpayıda yatan Qulam Yaquboviçin dediyinə görə o ada heç də buradan göründüyü kimi kiçik deyildi, bəlkə də, bir şəhər boyda yerdi. Guya həmin yerdə nə vaxtsa həbsxana varmış, özü də orada gözətçiyə ehtiyac yoxmuş. Çünki həbsə məhkum olunanların qaçıb canını qurtarması xam xəyaldan başqa bir şey deyilmiş. Məhbuslardan bəziləri belə bir təşəbbüsə can atsalar da, nəticəsiz qalıbmış. Axı, adadan sahilə üzmək üçün bir neçə saat vaxt lazımdı. Çətin ki, bu yolun əzabına dözən tapılaydı...
Həmidə elə gəlirdi ki, vaxtı çidarlayıblar. Xəstəxananın giriş qapısından asılmış saatın əqrəblərindən isə sanki bir pudluq daş asılmışdı... Öz qol saatını isə açıb dolabın hansı güncünəsə atmışdı – vaxtın acığına, can çəkə-çəkə hərlənən əqrəblərin acığına...
Gələndən heç kəsə yovuşa bilmirdi. Arabir dəhlizdə gəzişir, həkimlərdən xəlvət artırmaya çıxıb siqaret tüstülədir (bunu qadağan etsələr də), sonra gedib öz hündür dəmir çarpayısında uzanıb gah tavana, gah divarlara, gah da pəncərədən tablo kimi asılmış donuq, mavi sulara, suların qoynundan boy verən timsah-adaya tamaşa edirdi. Qəzet, kitab oxumağa həkimlər icazə vermirdi. Televizora da çox baxmaq olmazdı. Bütün bu qadağalar, hoqqalar ona görə idi ki, gözünün biri zəifləmişdi. Əslində, onun şikayəti gözdən deyildi. Sadəcə olaraq bütöv sifətinin bir parçası qurumuşdu: buna iflic də deyirdilər. Hər nəsə səfeh bir xəstəliyə ürcah olmuşdu. Söz yox ki, başın iflic olan, quru ağaca çevrilən hissəsində nə vardısa, elə onlar da öz fəaliyyətini dayandırmışdı. Məlum məsələdir ki, sağlam, normal başın yarı hissəsinə bir qulaq, bir göz, bir qaş və əgər keçəl deyilsənsə, filan qədər də tük düşür. Bunlar öz yerində, Həmidin bir üzü daş kimi donuq idi. Qəribə burası idi ki, dilinin və dodağının da yarısı kütləşib artıq bir şeyə çevrilmişdi. Danışanda dodağının yarısı tərpənir, dilinin bir tərəfi zorla yığılıb açılırdı; bu vaxt o əsəbiləşirdi. Həkim isə tapşırmışdı ki, ona qətiyyən hirslənmək, həyəcanlanmaq olmaz...
Xəstəxanaya gəldiyi on gün idi. Öz palata yoldaşlarından, həkim və iynə vuran, dərman verən ağxalatlı şəfqət bacılarından başqa heç kəslə kəlmə kəsmirdi. Ona baş çəkən qohumlara da tapşırmışdı ki, seyrək gəlsinlər. Dostlarına isə xəstəliyi barədə heç xəbər verməmişdi. Çünki gələnlər istər-istəməz xəstəliyin tarixi, səbəbi, nəticəsi, əlamətləri haqqında soruşacaqdılar. Ona isə çox danışmaq olmazdı. Danışanda da gərək əli ilə yapışqanlı tənzif sarınmış ağzının bir tərəfini dartışdıraydı ki, normal adam kimi beş-üç kəlmə danışa bilsin. İllah da ki güləndə. O gün zarafatcıl qohumlarından biri gəlmişdi onu yoluxmağa. Bir-iki məzəli əhvalat danışdı, gülməkdən özünü zorla saxlayan Həmidin onsuz da əyilmiş ağzı o qədər əyildi ki, yazıq onu sola doğru dartışdırmaqdan yoruldu...
...Axşam televizorda incəsənətə aid bir verilişin emblemi göstərilirdi. Həmid elə-belə gözucu şəklə, titrlərə baxdı: hər necə olsa da sənət səriştəsi onu hərdən dinc qoymurdu. O, hamıya və hər şeyə rəssam gözü ilə baxmağa alışmışdı; bu da bir nov xəstəlik idi. Televizorda göstərilən verilişin emblemində məşhur bir şəkil göstərilirdi: bir üzü gülən, bir üzü ağlayan kulon. Özünü saxlaya bilməyib palataya gəldi. Sifətinə yapışdırılmış tənzifi götürüb divardan asılmış iri güzgünün qabağında zorla gülümsədi, irişdi. Sol sifəti küsmüş, acıqlanmış uşaq üzü kimi əsəbi şəkildə yığılmışdı. Kirpik çalmayan gözü də doluxsunubmuş təki yaşla dolmuşdu; sonra iri yaş gilələri donuq sifəti boyunca diyirlənməyə başladı. Sağ üzü isə gülürdü. Sağ gözü qıyılmış, qaşı yana dartılmış, yanağı yığılmışdı. Gözünün güncündəki qırışlar sanki yaşın, ömrün yetkinliyindən yox, başının üstündə yellənən hansısa məchul, amma reallığa çevrilməkdə olan xoşbəxtlikdən xəbər verirdi. Bayaq televizorda gördüyü şəkildəki təlxəyin ağlar-gülər üzünü, qəmli-şən gözlərini xatırladı...
Həmid o qədər yaraşıqlı olmasa da fikirləşirdi ki, gözəlliklə eybəcərlik arasında çox kiçicik bir məsafə var. O,bunu özlüyündə bir rəssam kimi qiymətləndirirdi. Dərsdə deyilənlər bir yana, öz başına gələn müsibət bunu bir daha əyani göstərirdi: bu cür əyilmiş ağız-burun çətin ki, kimdəsə rəğbət hissi oyadaydı. Uzaqbaşı rəhm hissi yarana bilərdi. Amma dünyada sənə kiminsə yazığı gəlməsindən pis şey nə ola bilərdi?
Dəhliz boyu var-gəl eləməyə başladı. Arabir rastlaşdığı xəstə və həkimləri başını tərpətməklə salamlayırdı. Buradakıların hamısı əsəb xəstəliyinə tutulub müalicə olunanlar idi. Ağır cərrahiyyə əməliyyatından çıxanlar da çox idi. Başı, boynu, beli tənziflə, gipslə sarınanlar divar uzunu vurulmuş taxta tutacaqlardan yapışıb, ayaqlarını sürüyə-sürüyə iməkləyir, şax yeriməyə can atırdılar.
Həmidin ürəyi sıxıldı. Təzədən palatadan çıxıb dəhlizin qurtaracağında düzülmüş yumşaq kreslolardan birində əyləşdi. İncəsənət verilişi qurtarmışdı.
İndi xəstələr televizorla göstərilən filmə tamaşa edirdilər. Nəsə macəra filmi göstərilirdi. Baxanlar tez-tez gülür, heyrətlə içini çəkir, təəssüflənir, acıqlanırdılar. O, ekrana arabir baxır, gözucu ətrafa nəzər yetirib əyləşənləri süzürdü. Palata yoldaşı Qulam Yaquboviç həmişəki kimi düz televizorun qabağında əyləşib çox boyük diqqətlə hadisələri izləyirdi. Hansı restorandasa baş aşpaz işləyən kök qadın tum çırtlayırdı: iş yerini üç-dörd gün əvvəl qadının  özü demişdi. Həm də canı-dildən arzu etmişdi ki, Həmid tezliklə şəfa tapıb onların restoranına təşrif gətirsin... Öz maşınında qəzaya uğrayıb başı partlayan həkim də xəstə tamaşaçıların arasında idi. Xırda-xuruş xəstəliklərə düçar olanların bəziləri onun məsləhətinə pənah aparırdı.
Sonra film başa çatdı. Saçını oğlansayağı qısa vurdurmuş diktor qadın hörmətli tamaşaçılarını indi xarici dil dərsinə qulaq asmağa dəvət etdiyini bildirdi. Xəstələr palatalarına dağılışdılar. Yəqin xarici dil öyrənməyə marağı olanlar yox idi... «Quten taq!» Hə, deyəsən müəllim alman dili dərsi deyəcəkdi.
Həmid qalxıb televizoru söndürmək istədi. Yox, deyəsən, zənnində yanılmışdı: xarici dil öyrənməyə həvəs göstərən varmış. Həmidlə qonşu kresloda əyləşən qadın diqqətlə ekrana baxırdı. Həmin qadını Həmid bir neçə dəfə dəhlizdə, fizioterapiya salonunda, yeməkxanada görmüşdü. Ortaboylu, yaraşıqlı qadındı. Qara gözləri, uzun kirpikləri vardı. Bir az kökəlməyə meyllənirdi: alnındakı zorla seçilən xətlər, nəzərə çarpan incə buxağı artıq gəncliyinin başa çatdığından xəbər verirdi. Qadın yerini rahatlayıb ayağının birini o birinin üstünə aşırdı. Xalatının yaxası kip düymələndiyindən paltarı bədəninə daha da tarım çəkildi. Başını bir az çiyninə sarı əydiyindən boynunun bəyaz dərisi parıldayırdı. Sümük kimi hamar ayaq barmaqlarının ucu çəkələyin qabaq kəsiyindən çıxmışdı. Ayağının dırnaqları qəhvəyi boya ilə rənglənmişdi.
Qadının bütün diqqəti ekranda idi. Elə bil, gözaltı onu süzən Həmidin yaxınlıqda olduğunu belə hiss eləmirdi. Ekranda danışan qadının söhbətini arabir müxtəlif şəkillər müşayiət edirdi: bunlar ya uşaqların öz rəsmləri idi, ya da bunları hansı rəssamsa uşaq həyatına aid çəkmişdi; hər nəsə o şəkillərdə bir primitivlik vardı.
–Siz də xarici dil mütəxəssisiz?
Qadının gözlənilmədən verdiyi sualdan diksindi.
–Yox...
Və sonra susdu. Ona elə gəldi ki, qadın bu cür sual verməklə demək istəyir ki, əgər dil mütəxəssisi deyilsənsə bəs nə üçün əcnəbi dildə gedən söhbətə belə ciddi qulaq asırsan? Ya bəlkə, onun qonşu kresloda əyləşməsi nəsə qadının xoşuna gəlmirdi. Niyə? Niyəsi yoxdur ki... Ola bilər. Buradakıların hamısı əsəbdən yatanlardı. Tərs kimi yapışqanlı tənzifini qoparıb atdığı sifəti də qadına tərəf idi. Bu cür anormal sir-sifətdə çətin ki, maraqlı bir ifadə tapılaydı. Gərək əvvəldən qadının sağ tərəfində əyləşəydi. Ya da elə bayaq film qurtaran kimi çıxıb gedəydi öz palatasına. Indi isə artıq gecdi. Durub getsəydi gülünc çıxardı... Bir də ki, qadına nə dəxli var ey? “Vaxtımı keçirirəm. İstərəm baxaram, istəmərəm yox... Lap durub televizoru da söndürə bilərəm. Niyə? Səs-küy xəstələrin sakitliyini pozur”. Yox, bu yaxşı düşməzdi. Insafən, televizordakı xarici dil öyrədən xanım çox asta, həzin səslə danışırdı. Nə olsun ki? Onda televizoru başqa proqrama, başqa kanala keçirmək olar...
Əlbəttə, bu cür bəhanələrə əl atmaq gülünc olardı. Susmaqsa ondan da betər idi. Nəsə bir şey demək lazımdı...
Həmid handan-hana qadına sarı dönüb asta səslə:
–Mən rəsmlərə baxıram, – dedi. – Göstərilən şəkillərə...
–Çox nadir şəkillər göstərirlər...
Qadın gülümsədi. Onun səsində zorla sezilən bir istehza vardı. Həmid bir qədər əsəbi tərzdə dilləndi:
–Bu cür verilişlərdə klassik şəkillər göstərməyə ehtiyac yoxdur... Məncə, tədris məqsədilə çəkilən eskizlərdir... Uşaqlar üçün...
Özü də bilmədi ki, bu sözləri nə üçün, hansı məqsədlə dedi.
Qadın soruşdu:
–Sizin peşəniz nədir?
O, duruxa-duruxa:
–Rəssam, – dedi.
Qadın yenə gülümsədi:
–Hə, ona görə rəsmlərdən söz salırmışsız...
Onun gülüşündə də bir istehza hiss olunurdu. Qadın öz cavabsız qalan, bir az da istehzalı səslənən sualının “ağırlığını” yüngülləşdirmək üçün söhbətə qəsdən yüngülvari həlimlik qatmaq məqsədilə daha bir sual verdi:
–Sizin dişiniz ağrıyır?
Həmid gülümsədi; gülümsədi deyəndə ki, sağ yanağı yana sarı çəkildi və o,özünün bu halda necə eybəcər hala düşdüyünü təsəvvürünə gətirib mızıldandı:
–Bəyəm bura stomatoloji xəstəxanadır?
Hiss etdi ki, cavab kimi səslənən sualı sərt çıxdı.
Qadın həlim səslə dilləndi:
-Dişlə təkcə diş həkimləri məşğul olmur ki? Buraya bir qadın gətirmişdilər – dişinin dibi irinləyib beyninə vurmuşdu. Axırda başında aparılan cərrahiyyə əməliyyatı onu xilas etdi... Əsəb elə şeydir ki, insanın bütün üzvləri ona tabedir...
–Hə, elədir.
Sonra qadın qəflətən soruşdu:
–Siz almanca bilirsiz?
–Doğrusu, mənim almancadan başım o qədər çıxmır. Orta məktəbdə nə öyrənmişəmsə elə odur...
Qadın nədənsə üz-gözünü turşudub televizora işarə edərək əsəbi halda dedi:
–Mən onu tanıyıram. Məndən bir kurs aşağıda oxuyurdu. O danışanı deyirəm... Həmişə özünü müəllimlərin gözünə soxardı. Sonra elə onlardan birinə ilişdi, ərə getdi. Indi hər ikisi institutun dosentidir.
Həmid az qaldı soruşsun ki, bəs sənin necə, ərin var? İstədi ki, lap onun ərinin adını, iş-gücünü də xəbər alsın. Amma hələ qadının adını bilmirdi; soruşmağasa üzü gəlmədi. Əvəzində qadından başqa şey soruşdu:
–Çoxdan buradasız?
–Çoxdan... Lap çoxdan... Iki ildir...
Həmid təəccübləndi:
–Doğrudan? Iki il? Xəstəliyiniz nədir ki?
–Iki il deyəndə ki, bütün vaxtı burada olmamışam. Bu iki ildə dördüncü dəfədir ki, müalicə olunuram. Amma bu, deyəsən axırıncı dəfə olacaq...
Qadının səsində hüzn duyulurdu. Elə bil ki, bu səsi külək uzaq bir mağaranın dibindən qovub gətirdi və xəstəxana dəhlizinin güncünə yaydı.
İndi ekranda kadr dəyişmişdi. Şərhçi xariçi ölkələrdə baş verən hadisələrdən danışırdı. Nikaraqua hadisələri, Böyük Britaniyada işsizlik, Amerikada narkomaniya...
Qadın baxışlarını televizordan çəkməyərək yenə əzəlki istehza ilə:
–Dünyanın hər yerində vəziyyət gərgindir, – dedi.
Həmid söhbəti bayaqkı axara yönəltdi:
–Sonuncu dəfə müalicə kursu qəbul edirsiz yəqin...
–Hə, sonuncu dəfə... Daha heç bir müalicəyə ehtiyac qalmayacaq.
–Təki elə olsun... Inşallah...
Qadın onu eşitmirmiş kimi dilləndi:
– ...Çünki daha mən özüm də olmayacam...
Qadının bayaqkı hüznlü səsi birdən-birə sərtləşdi, dəmirə dəyibmiş kimi cingildədi. Elə bil indi o sayıqlayırdı, özünün yaxınlaşan sonu, ölümü haqqında danışmaq onun üçün o qədər də dəhşətli deyildi. Görəsən, o, ömrünün başa çatmaqda olduğunu haradan bilirdi? Qadın bu barədə elə qəti danışırdı ki, onun dünyadan lap tezliklə köçəcəyinə Həmidin şəkk-şübhəsi qalmadı. Lakin Həmid istər-istəməz sakitləşdirici bir ahənglə:
-Heç kəs ömrünün sonunu əvvəlcədən müəyyən edə bilməz, dedikləriniz bədbinlikdən irəli gəlir, – dedi.
Həmidin heç gözləmədiyi halda qadın qəflətən qəhqəhə çəkib güldü:
–Mən bədbinəm?! Qətiyyən! Məndən nikbin adam yoxdur bu dünyada. Bax, görürsüzmü, hətta ölümdən də qorxmuram...
–Bunlar boş şeydir...
Qadın yenə ciddiləşdi və gözünü ilk dəfə olaraq diqqətlə onun gözünə dikdi:
–Nə “boş şey”dir? Mənim dediklərim, yoxsa ölüm? Hər ikisi həqiqətdir. Mən ölümdən qorxmuram. Bunu elə-belə demirəm ha... Ürək sözümdür. Doğulan nə vaxtsa ölməlidir. Bu, məni narahat etmir. Məni narahat edən başqa şeydir...
Həmid iflic vurmuş üzünü dəsmalla tutub qadının üzünə baxdı, onun şəvə kimi qapqara saçlarının arasında ağ tüklər seçilirdi. Görəsən qadını narahat edən nə idi?
Ekranda hansı ölkəninsə yurdsuz-yuvasız işsizlərinin qalmaqalından danışır, onların küçə nümayişinə çıxmasına dair kadrlar göstərirdilər. Həmid ömrünün on yeddi ilini yaşadığı evi, kirayədə qaldığı mənzili xatırladı. Ilk illər bu otaq üçün ayda iyirmi beş manat verərdi, sonra hər ildən bir otağın qiyməti on beş manat artaraq, indi gəlib çıxmışdı ayda doxsan manata. Yəqin ki, belə getsəydi bir-iki ildən sonra Həmid kirayə haqqı olaraq yüz manatdan artıq pul verməli olaçaqdı.
Həmid «evsiz avaralar» haqqında çəkilmiş lentə baxanda nədənsə öz kirayə mənzil-emalatxanasını xatırladı. Ilk öpüşün hərarəti dodaqlarında gizildədi. Yox, o vaxtkı hisslər eşq-zad deyildi. Həmidə görə dünyada eşq adında şey yoxdu və özünün tanıdığı qızları onunla bağlayan telləri sevgidən başqa nə desən adlandırmaq olardı: həvəs, adətkarlıq, rəğbət, rəhm, ehtiyac... Bütün bunların nə Həmidlə, nə də onunla yanaşı kresloda əyləşən qadınla heç bir əlaqəsi yoxdur...
–Sizin neçə yaşınız var?
Qadının qəribə sualı Həmidə yersiz və gülünc gəldi; bunun söhbətə, xəstəliyə, ölüm haqqında mühakiməyə nə dəxli?...
Candərdi dilləndi:
–Otuz yeddi...
–Nəsə sizə daha çox yaş vermək olar. Saçınız vaxtından tez ağarıb...
–Ola bilər. Siz bayaq nəsə deyirdiniz...
Qadının çatma qaşları dartıldı:
–Nə barədə?
–Belə də... Ölümdən qorxmamağınız... Amma dednniz ki, sizi nəsə başqa şey narahat edir...
–Məni narahat edən öz ömrümdür... Daha doğrusu, onun mənasızlığı. Lap düzünə qalsa, hamının ömrünün mənasızlığı....
–Hərə həyata bir cür baxır...
–Orası elədir. Dedim ki, mən bədbin deyiləm. Amma bunu dəqiq bilirəm ki, hamı mənasız yerə yaşayır. Hətta kütlər, nadanlar da....
–Onların söhbətə nə dəxli?..
–Dəxli çoxdur... Çünki təkcə nadanlar dünyada nəsə əbədi bir şeyin mövcudluğuna inanırlar. Amma onların da ömrü mənasızdır.Bəlkə də, mən fikrimi düzgün ifadə edə bilmirəm. Dediyim odur ki, qanmaz öz qanmazlığını dərk etmir və bundan həzz alır.
–Əslində elə təkcə nadanlar mənasızyaşayır. Qananlar üçünsə bu  dünyada nəsə bir məna var.Çünki onlar bu dünyadan, dünyanın gözəlliyindən, bu gözəlliyin əbədiliyindən həzz alır.
–Bunlar da ötəri, boş şeylərdir...
Hər ikisi susdu.
Televizor da susmuşdu. Ekranda səssiz kadrlar göstərilirdi.
Sükutu qadının səsi pozdu:
–Bax, məsələn, elə sizin özünüzü götürək. Yaşadığınız ömürdə bir məna görürsünüzmü?
Həmid güldü. Dodaqı yenə yana əyildi. Dəsmalı üzünə tutdu.
–Bəlkə, söhbət etmək sizin səhhətinizə zərərdir,-deyə, qadın ehtiyatla soruşdu.
–Yox... yox... Qətiyyən... Hə, ömrün mənasını soruşursunuz? Bu, bir az fəlsəfi sualdır.
–Adicə sualdır...
–Yox...
–Mənası da lap adidir.  Çətin ki, cavab verəsiz. Lap desəniz də onlar standart cavablar olacaq, nə bilim: varislik, əbədiyyət, gələcək nəsillər... Elə deyilmi? Yaşayırıq və bilmirik ki, bu ömür nə üçündür? Əlbəttə, sizin çıxış yolunuz üçün bir cavab da var: övladlarımız üçün...
–Mənim övladım yoxdur...
–Heç olmayıb da?..
–Yox... Çünki evlənməmişəm.
Qadın tutuldu:
–Mən də sizin kimi... Övladım yoxdur. Olsaydı belə, yenə mənim sualım üçün müsbət cavab kimi qiymətləndirilə bilməzdi....
Dəhlizdə Həmidin palata həkimi doktor Şərifov göründü:
–Rəssam qardaş, deyəsən pis deyilsən, maşallah… Amma sənə çox söhbət etmək olmaz ha...
Həmid əlini üzünə tutub dedi:
–Doktor, mən söhbət etmirəm, yalnız söhbətə qulaq asıram...
–Əlbəttə, gözəl xanımların söhbətinə qulaq asmaq bəd olmaz...
Həkim hansı palatayasa buruldu.
–Zəhləm gedir bu mürtəddən.
Qadının sözü Həmidi pərt elədi:
–Niyə ki? Pis adam deyil. Həkim kimi də tərifləyirlər...
–Mənim palata qonşuma – o, cavan bir gəlindir – eşq elan edib. Qadın dünən bütün günü ağlayıb. Yox... bunu qadının özü deməyib, növbətçi sanitar danışırdı. O, qonşu otaqdan eşidirmiş. Deyirlər, arvadbazın biridir.
Qadın qol saatına baxdı.
Həmid soruşdu:
–Yatmaq istəyirsiniz?
–Yoo-ox,- deyə, qadın sözü uzadıb duruxdu: – Sallaqxanaya gedən qoyunun günündəyəm... Ölüm yaxınlaşdıqca fikrim qarışır... Az qalıb, lap az qalıb...
–Siz özünüzü üzürsüz... Hər şey yaxşı olacaq...
–Saat onda dəllək gələcək... Vaxtdır.
Qadının sözləri Həmidi təəccübləndirdi: dəllək? nə dəllək?
Deyəsən, qadın xofdan sayıqlayırdı.
–Əslində o, iki gün əvvəl  gəlmişdi... Hə, mənim başımı qırxmağa... Onda mən özüm razı olmadım.
Həmid yalnız indi anladı ki, qadının başında cərrahiyyə əməliyatı aparılacaq.
Qadın kreslodan qalxdı. Ötkəm quru səslə əsəbi tərzdə:
–Yaxşı, gecəniz xeyrə qalsın....
–Xeyrə qarşı...
Həmid durub öz palatasına sarı getdi. Beş-on addım atıb geri baxdı. Qadın dəhlizin pillələrinə doğru buruldu. Deyəsən, dəllək alt mərtəbədə gözləyirdi. Bir azdan qadın öz saçlarından məhrum olacaq. Onun dən düşmüş sıx, şəvə saçları zibil yeşiyinə atılaçaq. Sabah qadının başının bir hissəsini yarıb oradakı şişi çıxaracaqlar. Görəsən o,nədən törəyib elə? Qadın üz-gözündən firavan həyat sürən adama oxşayır. Nə olsun ki, bəzən firavanlığın qəmli bir sonu olmurmu? Son nə üçün? O, bıçağın altdan sağ çıxacaq, yaşayacaq... Hələ cavandır, ərə də gedə bilər, lap ana da olar... Görəsən saçsız necə görünəcək? Keçəl? Daz? Vəqin ki, bir az eybəcərləşər...
Qulam Yaquboviç yuxu bişirirdi. O, asta addımlarla keçib öz çarpayısında uzandı... Pəncərədən dəniz qaralırdı. Tutqun sularda gəmilərin işıqları yellənirdi...
Palatanın açıq qapısından sürüşüb keçən kölgə onun iflic vurmuş, qapaqları qırpılmayan gözündən yayınmadı. Qeyri-iradi yerindən durub xəstəxana paltarını əyninə taxdı. Ayaqlarının ucunda dəhlizə çıxdı. Gözünə dəyən olmadı. Yalnız növbətçi sanitar qadın başını mizin üstünə qoyub yatırdı... Hə, deyəsən, haradasa giriş qapısı tərəfdən hənirti gəlirdi. Həmid həmin səmtə yönəldi.
Qadın addım səslərindən diksinib içini çəkdi. Əlində tutduğu uzun siqareti gizlətmək istəsə də bundan bir şey çıxmadı, elə bil Həmid onu cinayət üstə yaxalamışdı. Qadın zorla gülümsədi... Həmidi heyrət götürdü: qadının saçı qırxılmamış, əksinə daranıb səliqə ilə başının ortasına yığılmışdı.
Həmidin marağı onun diqqətindən yayınmadı.
–Yenə qoymadım qırxsınlar... Qoy sonuncu gecəni öz saçımla başa vurum. Sabah operasiya qabağı qırxarlar... Mən belə istəyirəm... Siqaret çəkirsiz?..
Həmid az qala pıçıltı ilə dilləndi:
–Hə... Pis olmaz...
Qadın xalatının cibindən çıxartdığı qutunu ona uzatdı. Həmid uzun, xarici siqaret qutusunu əlinə alıb diqqətlə baxdı:
–Bizimkilərə oxşamır...
-Hə, Almaniyada tanışım var – o,göndərib...
Həmid yüngül, ilıq tüstünü ciyərlərinə çəkib dedi:
–Mən öz tüstümüzə alışmışam...
Palatalardan hansınınsa qapısı əsəbiliklə çırpıldı. Hər ikisi susdu. Qadın uzun, yaraşıqlı barmaqları ilə siqareti yumşalda-yumşalda astadan dedi:
–Mən eqoistəm... Ciddi sözümdür. Ölüm yaxınlaşdıqca heç kəsin həyatı məni maraqlandırmır. Bu, bəlkə də, tənhalığımdan irəli gəlir. Yəqin ki, ailəm olsaydı bu cür fikirlərdən uzaq olardım. Elə deyilmi? Bəlkə də yox?
Həmid çiyinlərini çəkib siqaretə dərin bir qullab vurdu.
–Nə bilim? Bəlkə də...
Qadın öz sualına cavab gözləmədən qəflətən başqa şey soruşdu:
–Siz alın yazısına inanırsızmı?! – Məncə hər kəsin alnına nə yazılıbsa, o da olacaq...
–Belə deyirlər...
–Demək, eşitmək başqa şeydir... Mən bunun elmi əsasını da tapmışam.
–Nəyin?
Qadın bir qədər hirsli tərzdə:
–Necə nəyin, – dedi, – alın yazısının... ömrün, talenin...
–Doğrudan?
–Mənə gülməyin, artıq neçə illərdir ki, bu problemlə məşğulam. Bir zaman psixologiya üzrə namizədlik mövzusu götürmüşdüm. Qəribə də adı vardı: «Yeniyetmələrin cinsi tərbiyəsində incəsənətin rolu». Sonra konkret mətləbdən uzaq düşdüm – başladım beyin problemi ilə məşğul olmağa.
–Hər halda mövzunuz maraqlı imiş...
Qadın gülümsədi:
–Hər halda insanın şüuraltı qabiliyyətləri hələ kifayət qədər öyrənilməyib. Siz bilirsizmi beyində nə qədər əsəb hüceyrəsi var? Hər gün insan milyonlarla əsəb hüceyrəsini qurban verir...
Həmid qadının saçlarına baxdı. İnda ağ tellər görünmürdü.
Qadın öz kəşfindən ehtirasla danışırdı:
–Elə bil insanın beynində iyirmi milyard səhifədən ibarət bir kitab var. Bu səhifələr sürətlə vərəqlənir. Kimin «səhifələri» tez oxunub başa çatsa onun ömrü də tez sona yetir. Axı, bütün orqanizmi beyin idarə edir. Əgər beyində «oxunma» prosesi sürətlə gedirsə, deməli ömrün qısalığından şikayətlənməyə dəyməz. Mən tam aydınlığı ilə dərk edirəm ki, əvvəlcədən mənimçün ayrılmış kitabın bütün yazısı oxunub. Bax, mən alın yazısı deyəndə bunu başa düşürəm. Bəlkə də, dediklərim sərsəmləmədir. Amma mən alın yazısına inanıram... Bir də ki, mən bütün ömrümü əzəldən görmüşəm. Lap uşaqlıqdan. Hər şey də gözlədiyim kimi oldu. Görürəm, inanmırsız…
–Niyə ki?.. Yox...
–Əvvəlcədən bilirdim ki, məni uğursuz ailə həyatı gözləyir. Belə də oldu: ərdə iki il oldum. Bildim ki, övladım olmayacaq. Bu zənnim də çin çıxdı. Bildim ki, beyın şişindən, yəni xərçəngdən öləcəm... Bax, bu dabaşıma gəldi.
–Siz sadəcə olaraq xoşagəlməz fikirləri özünüzətəlqin etmisiz... Hər şey yaxşı olacaq... Inanın ki, sizə heç nə olmayacaq... Inanın....
Qadın siqaret kötüyünü güncdəki dəmir yeşiyə atdı... Hər ikisi dəhlizin qapısına yönəldi.
–Gecəniz xeyrə qalsın...
–Xeyrə qarşı...
Gəmilərin işığı öləzimişdi. Dəniz qapqara örtüyəbənzəyirdi. Elə bil ki, bu qara örtüyün altında dibsiz bir uçurum gizlədilmişdi...
...Həmidi yuxudan Qulam Yaquboviçin səsi oyatdı:
–Dostum, gecələr ova çıxırsan deyə, səhər yuxusundan doya bilmirsən. Qalx, yemək vaxtıdır.
Durub yeməkxanaya getdilər. Qadın gözə dəymirdi....
Həmin günün axşamını o, nədənsə ürəyi çırpına-çırpına gözləməyə başladı; növbətçi qadından öyrəndi ki, dünənki müsahibi hələ cərrahiyə otağındadır. Əməliyyat beş-altı saatdır ki, davam edir...
–Oyanmayıb...
Palataya girən Qulam Yaquboviçin ötkəm səsindən diksindi...
Tez soruşdu:
–Kim oyanmayıb?
–O qadın... Həmişə sakitcə dəhlizdə gəzib televizora baxan qəşəng xanım vardı ha, bax onu deyirəm... Narkozdan oyanmayıb... Keçinib.
Həmid tutuldu:
–Kim dedi bunu?!
–Həkimlər xosunlaşırdılar bayaq... Xəstələrin hamısını palataya qovdular ki, meyiti görüb dilxor olmasınlar...
Həmidin gözləri dumanlandı. Dəhlizin artırmasına çıxdı. Aşağıda xəstəxananın həyətində beş-altı adam vardı. Yaşlı bir qadın üz-gözünü cırıb şivən qoparırdı. Yəqin ki, mərhumun anası idi. Bacısı da ola bilərdi....
Xərəyi qapının ağzına çıxartdılar. Ağ xalatlı adamlar mələfəyə bükülmüş meyiti qucaqlarına götürüb «təçili yardım» maşınının arxa qapısına yaxınlaşanda gülək mələfənin bir ucunu azacıq qaldırdı. Həmid qadının qırxılmış ağımsov başını gördü. Qadının üzü sakit idi. Həmidə elə gəldi ki, qadının dodağında gülüşə, istehzaya bənzər tanış bir təbəssüm donub qalıb. O, görəsən kimə gülürdü? Öz ölümünə, yoxsa yaşanmış (bəlkə da yaşanmamış) ömrünə?
Maşının qapısı şaqqıltı ilə örtüldü.
Xəstəxananın həyətinə sükut çökdü.
Palata qonşusu Qulam Yaquboviç Həmidi haraylayırdı:
-Haradasan, ay rəssam yoldaş, yemək vaxtıdır...
Xəstələr yeməkxanaya toplaşmışdılar...
Həmid palataya keçib uzaqlara baxdı. Qəhər onu boğurdu. Az qalırdı hönkürsün...
Dəniz lap yaxınlıqda idi. Xəstəxananın pəncərəsi sonsuzluğa uzanan uçuruma açılmışdı.