Miron BİALOŞEVSKİ

(Polşa)
(1922-1983)

Şair Miron Bialoşevskinin yaradıcılığında məşhur Varşava üsyanı xüsusi yer tutur. O, həyatın boz günlərində də işıq və ümid arayırdı.
Danışıq dilinin poetik istifadə ustası sayılan şair, həm də aktyor və rejissor idi.
O, müharibə illərində gizli univerisitetdə oxuyur, amma təhsilini başa vura bilmir. Varşava üsyanı yatırıldıqdan sonra almanlar tərəfindən həbs edilir və atası ilə birlikdə Almaniyaya işlədilməyə aparılır. Ordan qaça bilir. Sonralar kiçik bir teatr (Teatr Osobny) yaradır və orda aktyor və rejisor kimi çıxış edir.
Bialoşevskinin avtobioqrafik “Varşava üsyanının gündəliyi” kitabı böyük rezonansa səbəb olur və 1970 ci ildə Polşanın Mədəniyyət və Mədəni İrs nazirliyi tərəfindən mükafatlandırılır.

***
Otaqda
dövrə
vururam
kvadrat formasında
uzaqlaşmaq
anı
yaxınlaşanda
kimsə
zəng edir
sol
qulağıma
-Кimdir?
-tale
ANİ AVTOPORTRET
Mənə baxırlar,
deməli, mənim sifətim var.
Mənə tanış sifətlərdən
ən pis yadımda qalanı özümünküdü.
Tamam ayrı yaşayır hərdən
əllərim məndən.
Bəlkə onları özümünkü saymağa dəyməz?
..........................................................................
Mənim sərhədlərim harda qurtarır?
..........................................
Mən bu yarımhəyatın,
hərəkətlərindən bitmişəm.
Nə icə,
varlıq içimdə sürünür amma,
tam və ya yarım.
Həmişə yanımdakı özümlə
öz yerimi doldururam mən.
Deməli artıq yoxam,
onu itirəndə mən.
Mən yoxam,
və ona görə də şübhələnmirəm.

SƏMA CİSİMLƏRİNİN FIRLANMASI HAQQINDA
Onlar fırlanırlar
Və fırlanırlar.
Bizi ildırımlarıyla vururlar.
Gör tuta bilərsənmi
göy cismlərini
onlardan biri
hər an “əlinin altinda”...
Kim
maddənin Süd Damlasının
əsl dadını bilir?
Kim dedi,
ağıllıların ətrafında fırlanır
ağılsız ulduzlar?
Kim dedi,
ağılsız ulduzlar var?

tez tez!
yoxsa səbr çatmaz
nə özünə
nə mənə bu həyatda
heç nə yaxşı deyil amma
sakitlikdə
başqa cür uzanmaq
alınacaqmı?
- əgər yox
özümüzü
özümüzlə götürək

Yuxuma girir
Elə bil nəsə yeyirəm
Baxıram, amma xəndəkdə oturmuşam.
Bəs mən nə yeyirəm
Heç nə bilmirəm
Amma öz aramızdı
Mənə hətta işiq saçır
Nəsə “e”-də
Oy
anmaq ...
Müharibə vaxtinin mifləri
Üç
Birinci qaçdı.
İkinci qaçdı.
Üçüncü
qapıda toqquşdu.
Bir
Mizin altına girdi
Və xilas oldu.

***
Bütün gün ərzində
burda günəş
və kölgə.
Və mən

PƏNCƏRƏDƏN GƏLİR QIŞQIRIĞIM
Az adamlar görsənir burdan
az adamlar!
az adamlar
az adamlar görsənir burdan!
azzz
aa z

***
gün
başqa səmtə yelləndi
lap az qaldı yıxıla

***
yerindən
bir addım da yox
hər hansı başqa planetə
məgər onlar bizə sarı gəlirlər-
əgər eləsə
özümüzü elə aparaq ki,
guya tanış deyilik

SEVİNCLİ AVTOPORTRET
Düşünməyin ki, bədbəxtəm mən.
Şadam ki, düşünürəm.
Düşünün ki, şadam mən.
Düşüncə - sevincin rəqsidi.
Mənim düşüncəm rəqs edir
yağış lampası qabağında və divar üzlüyündə
kələm topası yığılan vitrinin önündə
nədənsə danışan dostların açıq qalan ağızları önündə
mənim gözlənilməz əllərim önündə
tamamlanmamış reallıq abidəsi önündə-
ən yaxşı oyunun qızğın çağında
və ən təntənəli messada*
mənim düşüncələrim rəqs edir
dayanmadan
Nə vaxt, bütün tellər kimi,
bu rəqs kəsiləcək,
göyüzünə yollanacam mən -
ora, heç nə hiss etmədiyim,
dünyaya gəlməmişdən əvvəl olduğum yerə,
və mən olmayanda, əbədi olacağım yerə,
ora - harada sevinci təsvir etmək mümkünsüz.
................................
Bax hamısı bu.

* - katolik ibadətlərdən birinin adı və bu ibadət zamanı çalınan musiqi

HEKAYƏ
bir dəfə, nə vaxtsa çoxdan, Sakitcə
tutuldu kanalizasiya
ekspert çağırdilar, o eşələdi
və rəy verdi:
- kağızlar çox!
- sular az!
- kağızlar çox!
- sular az!
- bəs nə etməli?
- kağızlar az! sular çox!
- kağızlar az! sular çox!

KİTİ KOTİ SONETİ
Oturmuşam
Gedirlər
Yaşayırlar
Oturmuşam
Oturmuşam
Üzürlər
Uçurlar
Oturmuşam
Doqquz
On
Istəmək
Görmək
Unutmamaq
Oturmaq

DAĞLARDA HƏYAT
ayaqlar
ürək
nömrə
balaca pəncərə
oy, işlər pisdi

***
yuxarı qalxmaq-
göyə-ayaqlarla
itələnmək
və uçmaq

***
bəlkə əsassız gümanlarda
həqiqət daha çox

DAİM GETMƏLİYƏM
Daim getməliyəm.
Gedirəm, amma getmirəm.
Və dalana girirəm.
- o! bu liliyaların ləçəkləri!
Qurudular.
Bu nə vaxt olub.
Indicə, ya nə vaxtsa.
Yana çevirmək,
o yan, bu yana, və ancaq
iyundan sentyabra.
Plastinka fırlanır.
Elə həmin mahnılar.
Yenə də ikiüzlü
və yenə də saxtadı əvvəlkitək.
Qoy olsun, eybi yox.
Indi onlar qurtararlar oxumağı.
Mən gedirəm gedirəm.
Yəqin ki, bura qayıtmaram?
Əgər qayıtsam
elə həmənki başqa
davamlı aldadıcı
anlaşılmaz bax belə
Gedirəm mən
qaranlıq
həyətdə
zibilxanada
uzanıb
böyük
işıqlı
başlıqda
ölüb?
pisdi?
Yeşik. Yeşik.
Yalnız və yalnız zibil yeşiyi.
Çevirəni: Rəfail TAĞIZADƏ