Salidə ŞƏRİFOVA
Leyla Əliyevanın poetik dünyası
AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun baş elmi işçisi, Rusiya Təbiət Elmləri Akademiyasının həqiqi üzvü, AMEA-nın professoru, filologiya elmləri doktoru Salidə Şəmməd qızı Şərifovanın “Leyla Əliyevanın poetik dünyası” adlı monoqrafiyası “Elm və təhsil” nəşriyyatında nəşr edilib. Monoqrafiya AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Elmi Şurasının 28 mart 2024-cü il tarixli 2 saylı qərarı ilə çapa tövsiyə olunub. Monoqrafiya fərdi iş planı kimi 2022-2023-cü illərdə AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun baş elmi işçis S.Şərifova tərəfindən yerinə yetirilmişdir.
“Sənətkarın elmi pasportu seriyası”nın 51-ci nəşri olan monoqrafiyanın rəyçiləri Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Türk xalqları ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Məmməd Əliyev, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Vüqar Əhməd və Azərbaycan Texniki Universitetinin “Ziya” qəzetinin baş redaktoru, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Müşfiq Çobanovdur.
MonoqrafiyadaLeyla Əliyevanın şeirlərinin rus dilindən Azərbaycan dilinə, türk, rus, belarus və ukrayna dillərində, həmçinin Şərq və Qərb dillərinə tərcümə edilərək təqdim edilməsinin əsas səbəblərinə aydınlıq gətirilir. Şeirlərə dünya dillərində mahnılar bəstələnməsi tədqiq edilir.Leyla Əliyevanın poeziyasının qaynaqlarına nəzər salınır. Şairənin poetik nümunələrinin mövzu müxtəlifliyinə və rəngarəngliyinə aydınlıq gətirilir. Leyla Əliyevanın bədii yaradıcılığının problematikası geniş şəkildə əks etdirir. Monoqrafiyada şairənin yaradıcılığında heca vəzninə, sərbəst şeir şəklinə, həmçinin Avropa ədəbiyyatında formalaşan elegiyaya müraciət etməsinin əksini tapması diqqətdən yayınmır. Leyla Əliyevanın poeziyasında doğma insanların bədii obrazları, müəllif “mən”i, lirik qəhrəmanın tərənnümü ilə yanaşı, qadın obrazlarına və körpə dünyasına poetik baxışı və s. əks etdirməsi monoqrafik tədqiqatın elmi yeniliyi kimi maraq doğurur. Monoqrafiyada Leyla Əliyevanın poetik nümunələrinin bədii dilinin və təsvir vasitələrinin işlənmə xüsusiyyətlərinə nəzər salınması, istifadə etdiyi ritorik suallar, monoloq şəklində müraciəti, simvollar, epitet və təşbehlər, bədii təzadlar, metaforlar, sinonimlər, xitab və s. məqamların incələnməsi də diqqətdən yayınmır. Leyla Əliyeva poeziyasının Azərbaycan dilinə çevrilməsi prosesində yaranan tərcümə problemlərinə nəzər salınır. Tərcümə nəticəsində baş verən dəyişikliklərin bədii nümunələrin problematikasında, vəznlərində əks olunması faktına aydınlıq gətirilməsi də maraq doğurur.
____________________________________________
Вышла в свет монография «Поэтический мир Лейлы Алиевой» главного научного сотрудника Института Литературы имени Низами Гянджеви НАНА, академика РАЕН, профессора НАНА, доктора филологических наук Салиды Шарифовой в издательстве «Elm və təhsil». Монография рекомендована к публикации решением Ученого совета Института литературы им. Низами Гянджеви НАНА от 28 марта 2024 года № 2. Работы над монографией велись на протяжении 2022-2023 годов в рамках индивидуального плана научной работы Шарифовой С.
Рецензентами монографии являются:
- заведующий отделом литературы Тюркских народов Института литературы им. Низами Гянджеви НАНА, доктор филологических наук, профессор Мамед Алиев;
- заведующий кафедры Отделом истории печати и публицистики Института литературы им. Низами Гянджеви НАНА, доктор филологических наук, профессор Вугар Ахмед;
- главный редактор газеты «Зия» Азербайджанского Технического Университета, кандидат филологических наук Мушфиг Чобанов.
Монография стала 51-ым изданием серии «Научный паспорт мастера».
В монографии исследуются обстоятельства, связанные с переводом художественного творчества Лейлы Алиевой с русского на азербайджанский, турецкий, русский, белорусский, а также иные восточные и западные языки. Затрагиваются вопросы, связанные с сочинением песен на стихи Алиевой Л. на иностранных языках. Исследованы истоки художественного творчества Лейлы Алиевой. В монографии раскрыто тематическое разнообразие поэзии Алиевой Л. Рассмотрены вопросы, связаны с проблематикой стихов Лейлы Алиевой. Особое внимание в монографии уделено особенностям стихосложения, рифме, изобразительно-выразительным средствам, стилистическим фигурам, иным жанровым характеристикам. Акцентировано внимание на широкое использование поэтессой верлибра (свободный стих), силлабического стихосложения, а также элегиии других лирических жанров, характерных европейской литературе. Исследовано многообразие художественных образов поэзии Лейлы Алиевой, в том числе образы близких автору лиц, авторское «Я», образ женщины, детские образы и т.д. Отдельно в монографии рассмотрены вопросы, связанные с проблемами переводческой трансформации.